នៅសតវត្សទី២០ គឺជាសម័យកាលដែលបង្ហូរឈាមខ្លាំងក្លាបំផុតនៅក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រមនុស្សជាតិ។ សម័យកាលនេះបាន ត្រូវញ៉ាំញីដោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ និងសង្គ្រាមត្រជាក់រវាងប្រទេសមហាអំណាចពីរដែលដណ្ដើមអំណាចកាន់កាប់ប្រទេសក្រីក្រ ក្រោមអាណានិគម។ ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទីមួយ រដ្ឋាភិបាលទួគីបានបំភិតបំភ័យពិភពលោកដោយបង្កការសម្លាប់យ៉ាងរង្គាលមួយគឺសម្លាប់ជនជាតិអាមេនីនៅក្នុងប្រទេសទួគី។ ដោយឡែកនៅប្រទេសសូវៀត ស្ដាលីនបានបង្អត់អាហារ និងសម្លាប់ប្រជាជន សូវៀតរាប់លាននាក់់ដោយចាត់ទុកមនុស្សទាំងនោះថាជាមនុស្សគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់របបរបស់ខ្លួន។ សង្គ្រាមលោកលើកទី២បានបញ្ចប់ដោយការទម្លាក់គ្រាប់បែកបរមាណូចំនួនពីរគ្រាប់របស់អាមេរិកមកលើទីក្រុងហីរូស៊ីម៉ា និងណាហ្គាសាគីនៃប្រទេសជប៉ុន។ អំពើ ទាំង នេះត្រូវបានគេចាត់ទុកជាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។
តើអំពើប្រល័យពូជសាន៍ ជាអ្វី?
នៅក្នុងទំពរ័គ្រួសារ និងសង្គមលេខនេះ ទស្សនាវដ្ដី សុខភាពយើង សូមលើកយកទស្សនៈរបស់អ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួននៅលើ ពិភពលោកជុំវិញនិយមន័យរបស់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នេះ ជូនមិត្ដអ្នកអានធ្វើការស្វែងយល់។
អនុសញ្ញាស្ដីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍
ការបំផ្លាញជនជាតិជ្វីហ្វសញ្ជាតិអឺរ៉ុប និងការគិតអំពីបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពរដ្ឋដែលបណ្ដាលឱ្យមេដឹកនាំជាច្រើននាក់ហ៊ាន សម្លាប់ប្រជាជនខ្លួនឯង បានដាស់ពិភពលោកទាំងមូលឱ្យបញ្ឈប់ការសម្លាប់រង្គាលដោយបង្កើតអនុសញ្ញាប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលចូល ជាធរមាននៅឆ្នាំ១៩៤៨ ក្របខ័ណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ពិភពលោកបានសន្យាថានឹងមិនឱ្យឧក្រិដ្ឋកម្មបែបនេះកើតមានឡើងនៅ ក្នុងសង្គមមនុស្សសារជាថ្មីម្ដងទៀតឡើយ។ ទោះបីយ៉ាងណា អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅតែកើតមានឡើងជាច្រើនលើកច្រើនសារ។ សូម្បីតែនៅដើមទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ នៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបដែលមានអរិយធម៌ខ្ពស់ ជនជាតិសឺបបានប្រឆាំងនឹងពួកមូស្លីម ដោយដាក់ជនជាតិមូស្លីមទាំងនោះក្នុងជំរំប្រមូលផ្ដ្ដុំរបស់ណាហ្ស៊ី។ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅតែបន្ដមាននៅឡើយ ព្រមទាំងមានការភន្ដ័ច្រឡំក្នុង ការប្រើពាក្យប្រល័យពូជសាសន៍ ហើយក៏មិនមែនជាការងាយទេក្នុងការបញ្ឈប់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នេះ។
និយមន័យអំពើប្រល័យពូជសាសន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ
អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ត្រូវបានយល់ឃើញផ្សេងៗគ្នា។ ប៉ុន្ដែនិយមន័យដែលកំណត់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ គឺជា និយមន័យជាផ្លូវការ និងមានការគាំទ្រពីអ្នកប្រាជ្ញជាច្រើននាក់។ ក្រោមអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាតិស្ដីពីការទប់ស្កាត់ និងផ្ដន្ទាទោស បទឧក្រិដ្ឋប្រល័យពូជសាសន៍ត្រូវបានកំណត់ក្នុងមាត្រាទី២ថាអំពើណាមួយដែលបានប្រព្រឹត្ដដោយមានចេតនាបំផ្លាញទាំងស្រុង ឬដោយផ្នែកដល់សញ្ជាតិ ជាតិពន្វ ពូជសាសន៍ ឬក្រុមសាសនាណាមួយ។ អំពើទាំងនោះមាន៖
1. ការសម្លាប់សមាជិកនៃក្រុម
2. ការបង្កឱ្យមានការខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើរូបរាងកាយ និងផ្លូវចិត្ដរបស់សមាជិកនៃក្រុម
3. ការបង្ខំឱ្យរស់នៅក្នុងស្ថានភាពមួយដែលដឹងថាមានគ្រោះថ្នាក់ អាចនាំឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញក្រុមមួយទាំងស្រុង ឬ ដោយផ្នែក
4. ការដាក់បង្ខំនូវវិធានការនានាសំដៅរារាំងការផ្ដល់កំណើតនៅក្នុងក្រុម។
5. ការផ្ទេរកុមារពីក្រុមមួយទៅក្រុមមួយទៀតដោយបង្ខំ។
ទស្សនៈអ្នកប្រាជ្ញចំពោះអំពើប្រល័យពូជសាសន៍
ជាមួយនឹងកង្វះខាតនិយមន័យស្ដីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅក្នុងអនុសញ្ញា និងបរាជ័យរបស់អនុសញ្ញានេះក្នុងការរារាំង អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ អ្នកប្រាជ្ញនានាបានកំណត់និយមន័យថ្មីនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។
- លោក ហឺហ្វ សាវិន បានសង្កត់ធ្ងន់លើវិបាក និងចំណង់របស់ឧក្រិដ្ឋជន។ ដូចនេះលោកជំនួសពាក្យថាអំពើប្រល័យពូជ សាសន៍ ដោយថាជាការបំផ្លិចបំផ្លាញទាំងស្រុង។
- លោក អៀរីង ល្វីហូរ៉ូវីត បានឱ្យនិយមន័យអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ថា គឺជាការបំផ្លិចបំផ្លាញជាប្រព័ន្ធមកលើប្រជាជន ស្លូតត្រង់ដោយការិយាល័យធិបតេយ្យរបស់រដ្ឋ។ ផ្អែកលើស្ថានភាពសង្គម លោកអៀរីង ចាត់ទុកសង្គមដែលមាននិន្នាការឆ្វេងនិយម ជ្រុលជាសង្គមប្រល័យពូជសាសន៍។ សង្គមដែលនៅកណ្ដាល គឺជាសង្គមបែបសេរី និងសង្គមដែលប្រកាន់ស្ដាំជ្រុល គឺជាសង្គមបែបអនាធិបតេយ្យ។ ហេតុដូចនេះ លោកអៀរីង សន្និដ្ឋានថាការនិយមជ្រុលមិនមែនជាមូលហេតុពិតប្រាកដនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទេ។ ប៉ុន្ដែវប្បធម៌ជាតិទៅវិញទេ ទើបជាមូលហេតុពិតប្រាកដ។ ដូច្នោះហើយវប្បធម៌នៃប្រទេសទួគី អាល្លឺម៉ង់ កម្ពុជា រ្វ៉ាន់ដា យូហ្គោសស្លា វី និងតំបន់ដាហ្វួរ ពុំសូវទន់ភ្លន់ដូចវប្បធម៌ប្រទេសដ៏ទៃទៀតទេ។
- សង្គមវិទូដ៏លី្បល្បាញ ហេឡែន ហ្វេនបាននិយាយថា អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺជាការសម្លាប់មួយផ្នែក ឬទាំងស្រុងនៃ ក្រុមមួយ ដែលត្រូវបានកំណត់ក្រៅពីការទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងរបស់ជនដៃដល់ ដោយរដ្ឋាភិបាល មេដឹកនាំ បុគ្គលិក ឬក្រុមមនុស្ស មួយ។ មនុស្សមួយក្រុមនេះតំណាងឱ្យជនដៃដល់ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងវិបត្ដិ ឬឱកាសដែលគិតថាបង្កឡើងដោយជនរងគ្រោះ។ និយម ន័យនេះនិយាយអំពីការបំផ្លិចបំផ្លាញរូបរាងកាយ អំពើអមនុស្សធម៌ និងវិបត្ដិក្នុងសង្គម។
- រីឯលោក ឆាល និងចូណាសាន់ អ្នកទាំងពីរបានកំណត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ថាជាទម្រង់នៃការសម្លាប់រង្គាលដែលរដ្ឋ ឬអាជ្ញាធរមានបំណងបំផ្លិចបំផ្លាញក្រុមមួយដោយជនដៃដល់បានកំណត់ទុក។ និយមន័យនេះបានកំណត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ថា ជាការបំផ្លិចបំផ្លាញក្រុមមួយតាមរយៈការសម្លាប់។
សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន
សរុបសេចក្ដីមកមានការស្នើសុំយកការកំណត់និយមន័យអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ចំនួនបី។
1.និយមន័យទី១ ៖ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ដែលកំណត់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិមិនមានការខ្វះខាតធ្ងន់ធ្ងរទេ។ អ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួនគិតថាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ត្រូវតែមានទ្រង់ទ្រាយធំរាប់បញ្ចូលទាំងគំនិតរបស់លោកឃុបផឺ ដែលបង្កើតពាក្យ សម្លាប់រង្គាលនៃអំពើប្រល័យពូជសាន៍។ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទ្រង់ទ្រាយតូចៗត្រូវបានគេយល់ថាជាការគាបសង្កត់លើនយោបាយ ក្នុងស្រុក។ អនុសញ្ញាស្ដីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសារការមើលឃើញអំពើសម្លាប់ផ្ដាច់ពូជជនជាតិអាមេនី និងហូឡូខូសនៅទ្វីបអឺរ៉ុប នាំឱ្យមានជំនឿថា អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ត្រូវតែមានទំហំធំ។
2.និយមន័យទី២ ៖ គឺជាការបំផ្លិចបំផ្លាញជាប្រព័ន្ធ និងមិនរើសមុខទៅលើសមាជិកនៃក្រុមមួយ ហើយជនរងគ្រោះជាសមាជិកនៃក្រុមនោះ។
3.និយមន័យទី៣ ៖ ចេញពីបរិបទនេះ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍មានទំហំខុសៗគ្នា អាចជាទ្រង់ទ្រាយធំ និងតូច។ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ត្រូវបញ្ជាក់ដោយសារមូលហេតុបីយ៉ាង។
- ការសម្លាប់មនុស្សទោះក្នុងចំនួនតិច ឬច្រើនក្ដីនៅក្រោមលក្ខខ័ណ្ឌដូចគ្នា គឺមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរស្មើគ្នា។
- ការប្រើប្រាស់ពាក្យដូចគ្នាមិនបានផ្លាស់ប្ដូរការយល់ឃើញរបស់សាធារណជនទាក់ទងនឹងភាពធ្ងន់ធ្ងរក្នុងករណីនីមួយៗនៃ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ឡើយ។
- អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ក៏ដូចទៅនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិផ្សេងៗដែរ ហើយក៏ជាកង្វល់របស់មនុស្សរាល់រូប។
ចំណាំ ៖ ទាក់ទងនឹងទិន្នន័យ ឬស្ថិតិនៃផលប៉ះពាល់នៃរបបប្រល័យពូជសាសន៍របស់សម័យខ្មែរក្រហម សូមអានទំព័រលេខ៥៩។
ប្រភព ៖ ទស្សនាវដ្តី សុខភាពយើង លេខ០១២ ខែមករា ឆ្នាំ២០០៧
Leave a Reply