ចាប់តាំងពីមានបដិវត្ដន៍ឧស្សាហកម្មជាង២០០ឆ្នាំមុននេះ សកម្មភាពនានារបស់មនុស្សបានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងជាបន្ទាន់មកលើអាកាសធាតុ ពោលគឺកំណើនការបញ្ចេញចោលនូវឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ទៅក្នុងបរិយាកាស។ ការជះឥទ្ធិពលនេះបានបង្កើន សម្ទុះនៃបាតុភូតធម្មជាតិមួយដែលហៅថាផលផ្ទះកញ្ចក់ បាតុភូតនេះនាំឱ្យមានកំណើននៅក្នុងអំឡុងពេលវែងនូវសីតុណ្ហភាពរបស់ ផែនដី ដែលហៅថាកំណើនកម្ដៅសកល។
លោកបណ្ឌិត ទិន ពន្លក អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងនៃអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បកស្រាយជូនលោកអ្នកឱ្យបានលម្អិតពីផលផ្ទះកញ្ចក់នេះតាមរយៈទស្សនាវដ្ដី សុខភាពយើង។
ផលផ្ទះកញ្ចក់ជាអ្វី?
មុនទទួលជ្រាបអំពីផលផ្ទះកញ្ចក់ លោកអ្នកត្រូវជ្រាបអំពីផ្ទះកញ្ចក់ជាមុនសិន។ ផ្ទះកញ្ចក់គឺជាអគារមួយដែលមានដំបូល និងជញ្ជាំងធ្វើពីប្លាស្ទិក ឬកញ្ចក់ថ្លាដែលត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់ដាំបន្លែ ផ្កា ឬរុក្ខជាតិផ្សេងទៀត នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសនៃតំបន់ត្រជាក់បង្គួរ និងតំបន់ត្រជាក់។ ផ្ទះកញ្ចក់មាននាទីការពារ និងផ្ដល់កម្ដៅដល់រុក្ខជាតិ។ ដំបូល និងជញ្ជាំងរបស់វាអាចឱ្យ ពន្លឺព្រះអាទិត្យចាំងចូលបាន ប៉ុន្ដែរាំងស្កាត់មិនឱ្យកម្ដៅភាយចេញវិញ។ បាតុភូតនេះត្រូវបានឱ្យឈ្មោះថា “ផលផ្ទះកញ្ចក់”។
លក្ខណៈទូទៅរបស់ផលផ្ទះកញ្ចក់
បរិយាកាសជុំវិញផែនដីផ្សំដោយឧស្ម័នមួយចំនួនហៅថាឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិ ជាអាទិចំហាយទឹក ឧស្ម័នកាបូនិច មេតាំង ឌីអាសូតម៉ូណូអុកស៊ីត និងអូសូន។ ស្រទាប់ឧស្ម័នទាំងនេះ ដែលមានវត្ដមាននៅក្នុងបរិយាកាសដោយធម្មជាតិ បំពេញនាទីជាដំបូលផ្ទះកញ្ចក់មួយ ហើយរក្សាកម្ដៅទុកនៅជិតផ្ទៃផែនដី។ ជាលទ្ធផល បាតុភូតនេះជួយរក្សានូវសីតុណ្ហភាព មធ្យមនៃផ្ទៃផែនដីក្នុងកម្រិតបរិមាណ១៦% ដែលជាកត្ដាសំខាន់បំផុតសម្រាប់ធានាឱ្យមាននូវលក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុសមស្របអាច ទ្រទ្រង់ជីវិតសត្វ និងរុក្ខជាតិនៅលើផែនដីបាន។
ឧស្ម័នដែលបញ្ចេញដោយផលផ្ទះកញ្ចក់
ចាប់តាំងពីមានបដិវត្ដឧស្សាហកម្មមក សកម្មភាពរបស់មនុស្សបានបង្កឱ្យមានកំណើនកំហាប់ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅក្នុង បរិយាកាសជាខ្លាំង។ ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ និងប្រភពនៃការបញ្ចេញឧស្ម័នទាំងនេះគឺ ៖
– ឧស្ម័នកាបូនិចមានប្រភពពីការដុតឥន្ធនៈផូស៊ីល ដែលមានដូចជាធ្យូងថ្ម ប្រេង ឧស្ម័នធម្មជាតិ និងការបាត់បង់ព្រៃឈើ
– មេតានមានប្រភពពីវាលស្រែ ការចិញ្ចឹមសត្វពាហនៈ កន្លែងចោលសម្រាម សំណល់រាវពីគេហដ្ឋាន ការជីកយកធ្យូងថ្ម ជាដើម
– ឌីអាសូតម៉ូណូអុកស៊ីតមានប្រភពចម្បងពីការប្រើជីគីមីក្នុងកសិកម្ម អតិផល និងការដុតឥន្ធនៈផូស៊ីល
– អូសូនក្នុងបរិយាកាសជិតផ្ទៃផែនដី កើតដោយប្រយោលពីផ្សែងយានយន្ដ
– ក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន មានប្រភពពីកំប៉ុងបាញ់ និងមេត្រជាក់ប្រើក្នុងម៉ាស៊ីនត្រជាក់ និងទូទឹកកក
កំណើនកំហាប់នៃឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ក្នុងបរិយាកាសបានធ្វើឱ្យគម្រប ឬដំបូលនៅជុំវិញផែនដីកាន់តែក្រាស់ ដែលធ្វើឱ្យវាអាច រាំងស្កាត់កម្ដៅកាន់តែច្រើន មិនឱ្យភាយទៅក្នុងលំហអាកាសបាន។ ប្រការនេះធ្វើឱ្យរំខានតុល្យភាពនៃបណ្ដូរកម្ដៅ និងបង្កឱ្យ មានកំណើនសីតុណ្ហភាពខ្យល់ ដែលធ្វើឱ្យមានកំណើនកម្ដៅលើផ្ទៃផែនដី។
នៅឆ្នាំ១៩៩០ ក្រុមការងារអន្ដររដ្ឋាភិបាលស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ អ្នកវិទ្យាសាស្ដ្រអន្ដរជាតិប្រមាណ២.៥០០នាក់ ជាសមាជិកបានអះអាងថា សកម្មភាពមនុស្សបានរួមចំណែកធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ការងារនេះក៏បានធ្វើឱ្យការ សន្និដ្ឋានដែរថា ប្រសិនបើនិន្នាការបច្ចុប្បន្ននៃការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ នោះសីតុណ្ហភាពមធ្យមនៃពិភពលោកនឹងកើនឡើងប្រមាណ ៣% នៅមុនដំណាច់សតវត្សរ៍ទី២១។
ផលប៉ះពាល់នៃផលផ្ទះកញ្ចក់
ក . កាំរស្មីព្រះអាទិត្យឆ្លងកាត់បរិយាកាស ហើយកម្ដៅផ្ទៃផែនដី។
ខ . ផ្ទៃផែនដីចាំងផ្លាតកម្ដៅទៅក្នុងបរិយាកាសវិញ។ កម្ដៅមួយភាគចូលទៅដល់លំហអវកាស។
គ . ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ស្រូបយកកម្ដៅខ្លះ ហើយជះកម្ដៅត្រឡប់ទៅផ្ទៃផែនដីវិញ។
ឃ . នៅពេលដែលឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់កើនកាន់តែច្រើនឡើងក្នុងបរិយាកាស កម្ដៅកាន់តែច្រើនក៏ត្រូវរាំងខ្ទប់នៅក្នុងបរិយាកាសដែលបណ្ដាលឱ្យមានកំណើនកម្ដៅសកល។
ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកំពុងបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរលើផលិតកម្ម កសិកម្ម ធនធានទឹក សុខភាពមនុស្ស តំបន់ឆ្នេរ ព្រៃឈើ និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី។ គ្រោះទឹកជំនន់ ភាពរាំងស្ងួត ខ្យល់ព្យុះ និងគ្រោះមហន្ដរាយផ្សេងទៀត ដែលពាក់ព័ន្ធ នឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បានកើតឡើងកាន់តែញឹកញាប់ និងខ្លាំងក្លា ដោយបានបង្កឱ្យមានការខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ នៅបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនលើពិភពលោក។
បណ្ដាំផ្ញើ
ដោយសារសកម្មភាពរបស់មនុស្ស កំហាប់ឧស្ម័នកាបូនិចកើនដល់៣៧៨ភាគលាននៅឆ្នាំ២០០៤ និង៤៣០ភាគលាន នៅពេលបច្ចុប្បន្ន។ ជាទូទៅការកើនឡើងនៃកំហាប់ប្រមាណជា២,៣ភាគលានក្នុងមួយឆ្នាំ។ ឈរលើហេតុផលនេះ មនុស្សគ្រប់គ្នាគួរ តែនាំគ្នាចូលរួមកាត់បន្ថយសកម្មភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ដែលជាហេតុបង្កឱ្យមានការកើនកម្ដៅ។
ប្រភព ៖ ទស្សនាវដ្តី សុខភាពយើង លេខ៦៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១១
Leave a Reply