ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរស្ទើរតែគ្រប់រូបធ្លាប់ឮពាក្យផ្ដាសាយ ឬគ្រុនផ្ដាសាយ ហើយជាពិសេសនៅពេលប្ដូររដូវ ពីក្ដៅទៅត្រជាក់ ពីត្រជាក់ទៅក្ដៅ។ តាមពិតមានជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយពីរប្រភេទ គឺផ្ដាសាយធំ និងផ្ដាសាយតូច(ផ្ដាសាយធម្មតា)។ ផ្ដាសាយតូច និងផ្ដា សាយធំ ជាជម្ងឺពីរដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដែលយើងតែងតែច្រឡំគ្នា។ វាទាំងពីរនេះជាជម្ងឺបង្កឡើងដោយពពួកវីរុស ដែលស្ថិតក្នុង ក្រុមផ្សេងគ្នា និងមានការស្ដែងចេញជារោគសញ្ញាផ្សេងគ្នា។ នៅលេខនេះ ទស្សនាវដ្ដីសុខភាពយើង សូមលើកមកជម្រាបជូនអំពី ផ្ដាសាយធំជាមុនសិន។
ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ ជាអ្វី?
ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំជាជម្ងឺរលាកផ្លូវដង្ហើមស្រួចស្រាវ បែបរាតត្បាត ឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត។ វាកើតឡើង ដោយសារពពួកវីរុសអាំងផ្លុយអង់ស្សា។ ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំបង្កជាការរលាកច្រមុះ បំពង់ក ឬរលាកសួត ដោយស្ដែងចេញជាបណ្ដុំ រោគសញ្ញាគ្រុនផ្ដាសាយ(គ្រុនក្ដៅ ព្រឺរងា ឈឺក្បាល រសាប់រសល់ក្នុងខ្លួន ព្រមទាំងឈឺឆ្អឹងឆ្អែងជាខ្លាំង)។ ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំបើកើត លើអ្នកណាម្នាក់ហើយ ច្រើនតែមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ ជួនអាចបង្កការស្លាប់ទៀតផង បើកើតលើមនុស្សវ័យចាស់ជរា ក្មេងតូចៗ ជនពិការ ឬអ្នកមានជម្ងឺរ៉ាំរ៉ៃធ្ងន់ធ្ងរ។ ក្រោយពីជាសះស្បើយ ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំបានបន្សល់ទុកនូវជម្ងឺបង្កដោយបាក់តេរី និងផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ មួយចំនួន ជាពិសេសនៅលើមនុស្សចាស់ជរា កុមារតូច និងមនុស្សសុខភាពមិនល្អ។
មូលហេតុបង្កជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំជាជម្ងឺឆ្លងរាតត្បាត បង្កដោយមេរោគអាំងផ្លុយអង់ស្សានៅក្នុងខ្យល់ ឆ្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ ទៀត ជាពិសេសតាមរយៈតំណក់វត្ថុរាវរបស់ច្រមុះ និងមាត់ (សំបោរ ទឹកមាត់) ដែលខ្ទាតមកក្នុងខ្យល់អាកាសរបស់អ្នកផ្ទុកមេរោគ នេះពេលដែលពួកគាត់ក្អក ឬកណ្ដាស់។ អ្នកដែលដកដង្ហើមស្រូបតំណក់វត្ថុរាវទាំងនេះ មុខជានឹងឆ្លងជម្ងឺនេះ។ ក្នុងករណីខ្លះ ជម្ងឺគ្រុន ផ្ដាសាយធំអាចឆ្លងតាមរយៈការប៉ះ ឬកាន់វត្ថុដែលមានមេរោគ ដូចជាពេលដែលកាន់ទូរស័ព្ទ បង្កាន់ដៃជណ្ដើរ បង្កាន់ដៃទ្វារ ឬតុ ហើយយកដៃមកប៉ះនឹងច្រមុះ មាត់ ឬភ្នែករបស់ខ្លួននៅពេលបន្ទាប់មក។ មេរោគនេះចូលទៅក្នុងឈាម បន្ទាប់មកសាយភាយពេញ សព្វសព៌ាង្គកាយ បង្កជារោគសញ្ញាពេញសព៌ាង្គកាយទាំងមូល។
មេរោគវីរុសជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ មាន៣ប្រភេទចំបង គឺប្រភេទអា(A) បេ(B) និងប្រភេទសេ(C)។ វីរុសប្រភេទសេ ជាទូទៅកើតនៅលើសត្វស្លាប មាន់ ទា និងក្ងាន ករណីកើតលើមនុស្សជាករណីកម្រ។ រីឯវីរុសអាំងផ្លុយអង់ស្សាប្រភេទបេ បង្កការកើតជម្ងឺ គ្រុនផ្ដាសាយធំជាប្រចាំនៅលើមនុស្សតាំងពីយូរយាណាស់មកហើយ តែវាច្រើនតែបង្កស្ថានភាពជម្ងឺស្រាលៗប៉ុណ្ណោះ។
ចំពោះវីរុសអាំងផ្លុយអង់ស្សាប្រភេទអា បង្កស្ថានភាពជម្ងឺធ្ងន់ធ្ងរបំផុតដល់មនុស្ស។ លើសពីនេះទៅទៀត វាអាចបង្កជម្ងឺ គ្រុនផ្ដាសាយលើសត្វស្លាប(បក្សី) និងសត្វចិញ្ចឹមផ្សេងទៀត ដូចជ្រូក សេះជាដើម។ វីរុសប្រភេទអានេះហើយ ដែលបង្កជម្ងឺរាតត្បាត ពេញប្រទេស ពេញតំបន់ និងពេញពិភពលោក ដូចជាគ្រុនផ្ដាសាយហុងកុង ផ្ដាសាយបក្សី ផ្ដាសាយអាស៊ី ផ្ដាសាយជ្រូកជាដើម។ សព្វថ្ងៃ នេះ ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយបក្សីដែលកើតលើសត្វមាន់ សត្វទា ជាបញ្ហាចំបងរបស់សង្គមជាតិខ្មែរយើងផងដែរ មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ បានស្លាប់ដោយសារជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយបក្សី(H៥N១)នេះ។
ការរាតត្បាតជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំជាជម្ងឺឆ្លងរាតត្បាតយ៉ាងខ្លាំងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយឃើញមានការរាតត្បាតពេញតំបន់ និងពេញពិភពលោកស្ទើរតែរៀងរាល់១០ឆ្នាំម្ដង ដែលអាចបង្កអត្រាមរណភាពច្រើនជាងធម្មតាដល់ទៅ១០ដងឯណោះ។ សំណាងល្អដែរ ប៉ុន្មានឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ កម្មវិធីចាក់ថ្នាំបង្ការបានពង្រីកលើពិភពលោក អាចកាត់បន្ថយអត្រាឆ្លងរាលដាលបានខ្លះដែរ។
សព្វថ្ងៃនេះ យើងដឹងថាវីរុសផ្ដាសាយបានផ្លាស់ប្ដូររូបរាង និងលក្ខណៈឆ្លងរាតត្បាតគួរឱ្យកត់សំគាល់ដូចជាជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយ មាន់ ដែលកើតឡើងនៅទីក្រុងហុងកុងនៅឆ្នាំ១៩៩៧។ ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ ច្រើនតែកើតឡើងលើមនុស្ស នៅរដូវត្រជាក់ខ្លាំង។ នៅ ប្រទេសកម្ពុជា ច្រើនតែកើតនៅរដូវវស្សា និងរដូវរងា។ នៅប្រទេសបារាំងច្រើនកើតនៅរដូវទឹកកកធ្លាក់ រីឯនៅទ្វីបអាមេរិកខាងជើង ច្រើនតែកើតនៅចន្លោះពីខែវិច្ឆិកាទៅខែមេសា(រដូវធ្លាក់ទឹកកក)។
ក្នុងចំណោមអ្នកដែលមិនមានចាក់ថ្នាំបង្ការ និងមិនទាន់មានប្រព័ន្ធការពារនៅក្នុងខ្លួន អាចកើតជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំនេះ រវាងពី៣០ ទៅ៦០%ឯណោះ។ តាមការប៉ាន់ស្មាន ជាមធ្យមមានមនុស្សប្រមាណជា២៥% បានកើតរោគផ្ដាសាយនេះជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ពួកគាត់អាចជាសះស្បើយ រវាងពី១ ទៅ២សប្ដាហ៍ ប៉ុន្ដែអាចបន្សល់ទុកនូវផលវិបាកមួយចំនួន ដូចជារលាកសួត រលាកទងសួតជាដើម។
ការរាតត្បាតឆ្លងជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ ច្រើនតែកើតឡើងនៅកន្លែងដែលមានមនុស្សកកកុញ ដូចជានៅតាមសាលារៀន តាមផ្សារជាដើម។
ប្រវត្ដិរាតត្បាតជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
| ឈ្មោះជម្ងឺ | កាលបរិច្ឆេទ | ឈ្មោះវីរុស និងមូលហេតុ |
| គ្រុនផ្ដាសាយអេស្បាញ៉ុល | ១៩១៨ | វីរុសះ១ណ១ កើតដំបូងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក |
| គ្រុនផ្ដាសាយអាស៊ី | ១៩៥៧ | វីរុសះ២ណ២ កើតដំបូងនៅប្រទេសចិន |
| គ្រុនផ្ដាសាយហុងកុង | ១៩៦៨ | វីរុសះ៣ណ២ កើតដំបូងនៅភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសចិន |
| គ្រុនផ្ដាសាយជ្រូក | ១៩៧៦ | ឃើញលើទាហានសហរដ្ឋអាមេរិករើសថ្មី |
| គ្រុនផ្ដាសាយក្រហម(ផ្ដាសាយរុស្សី) | ១៩៧៧ | វីរុសះ១ណ១ កើតដំបូងនៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសចិន |
| គ្រុនផ្ដាសាយបក្សី | ១៩៩៧ | វីរុសះ៥ណ១ កើតដំបូងនៅហុងកុង |
ចំណាំ ៖ ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយបក្សីបានចាប់ផ្ដើមរាលដាលរាលត្បាតជាថ្មីពីឆ្នាំ២០០៤ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃក្នុងតំបន់អាស៊ីព្រម ទាំងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
រោគសញ្ញាជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
រោគសញ្ញាដំបូងៗរបស់ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ កើតឡើងពី១ ទៅ៤ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីឆ្លងមេរោគចូលក្នុងខ្លួន។ អ្នកដែលមានមេរោគ នេះនៅក្នុងខ្លួនលើសពី២៤ម៉ោងឡើងទៅ អាចបង្កការចម្លងទៅអ្នកដទៃបានហើយ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះអាចហៅថាជាបណ្ដុំរោគ សញ្ញាផ្ដាសាយធំ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះចាប់ផ្ដើមកើតមានបែបគំហុក មានដូចជាមិនស្រួលខ្លួនទន់ដៃទន់ជើង គ្រុនក្ដៅខ្លាំង(កម្ដៅ៣៩ អង្សាសេ ឬលើស) មានរងាញាក់ ឈឺក្បាល និងឈឺសាច់ដុំ(ឈឺឆ្អឹងឆ្អែង) ជួនខ្លាំងជួនតិចៗ។ នៅថ្ងៃបន្ដបន្ទាប់មក រោគសញ្ញាទាំង នេះមានបង្កការក្អកមានស្លេស កណ្ដាស់ តឹងច្រមុះ អស់កម្លាំង មិនឃ្លានបាយ ទន់ខ្លួន ឈឺចង្កេះ និងអាការរោគរលាកច្រមុះបំពង់ក។
ក្នុងករណីភាគច្រើន ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំអាចជាសះស្បើយវិញដោយឯកឯង ពី៤ ទៅ៧ថ្ងៃក្រោយមានរោគសញ្ញា។ គ្រុន ក្ដៅចាប់ផ្ដើមចុះកម្ដៅយ៉ាងគំហុក ឬចុះសន្សឹមៗបន្ដិចម្ដងៗ។ រោគសញ្ញាផ្សេងទៀតក៏ចាប់ផ្ដើមបាត់ដំណាលគ្នាផងដែរ លើកលែងតែ ក្អក និងអស់កម្លាំង ដែលជួនកាលបន្ដនៅមានរយៈពេលជាច្រើនសប្ដាហ៍។ ករណីនៅមានរោគសញ្ញាទាំងនេះ ជាការតែងតែបង្កការ ព្រួយបារម្ភ ប៉ុន្ដែមិនមានអ្វីដែលធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ។ អ្វីៗនឹងបាត់បង់ទៅតាមលំដាប់លំដោយ រហូតដល់សុខភាពល្អធម្មតាវិញ។
ផលវិបាកជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំដែលគ្មានការព្យាបាល អាចអូសបន្លាយរហូតដល់រយៈពេលមួយខែក៏មាន ចំពោះអ្នកមានសុខភាពល្អ ធម្មតា។ ផលវិបាកចំបង គឺជម្ងឺច្រមុះ និងសួតដោយបាក់តេរី ដូចជារលាកសាច់ច្រមុះ រលាកសួតជាដើម។ យើងអាចដឹងបានដោយ កំហាកមានពណ៌លឿងខ្ចី បៃតង ឬពណ៌ក្រម៉ៅ ដែលជារោគសញ្ញាបញ្ជាក់បាន។ ការលេចឡើងនូវការឈឺបំពង់ក អាចថាជារោគ សញ្ញានៃផលវិបាកផ្សេងទៀតបាន។ កុមារជាទូទៅច្រើនតែមានផលវិបាករលាកត្រចៀក ដូចជាអំបៅបែកក្នុងត្រចៀកជាដើម។ ចំពោះមនុស្សចាស់ជរា ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំបង្កផលវិបាកគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់។ ពីព្រោះថាក្នុងចំណោមពួកគាត់ ប្រព័ន្ធការពារមិនអាច ផលិតទប់ទល់ជាមួយមេរោគបានដូចករណីអ្នកពេញវ័យមានសុខភាពល្អឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀតពួកគាត់ច្រើនតែមានជម្ងឺរ៉ាំរ៉ៃស្រាប់ទៅ ហើយ ដូចជាហឺត រលាកទងសួត-សួតរ៉ាំរ៉ៃ ខ្សោយបេះដូងជាដើម អាចស្ទះផ្លូវដង្ហើម ពេលមានការរលាកផ្លូវដង្ហើមណាមួយកកើត មានឡើង។ តាមការអង្កេតក្នុងចំណោមមនុស្សចាស់ដែលកើតផ្ដាសាយធំ ច្រើនតែមានផលវិបាកជាជម្ងឺរលាកសួតដោយមេរោគបាក់តេរី។
នៅសហរដ្ឋអាមេរិក អ្នកជម្ងឺដែលចូលសម្រាកពេទ្យដោយសារជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ ភាគច្រើនជាមនុស្សចំណាស់អាយុលើស ពី៦៥ឆ្នាំ និងកុមារតូចៗ អាយុតិចជាង៥ឆ្នាំ។ ហើយវ័យដែលរាតត្បាតគ្រុនផ្ដាសាយធំជាងគេ គឺវ័យចូលសាលារៀន។ គ្រួសារដែល កើតជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយញឹកញាប់ជាងគេដល់ទៅ៣០% គឺគ្រួសារដែលមានកូនទៅសាលារៀន។
ប្រការត្រូវធ្វើពេលមានជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
– សូមពិសាថ្នាំព្យាបាល ៖ ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល ថ្នាំអាស្ពីរីន ឬថ្នាំអ៊ីប៊ុយប្រូហ្វែន មានប្រសិទ្ធភាពបំបាត់អាការឈឺក្បាល ឈឺ បំពង់ក ឈឺចុកសាច់ដុំ និងបញ្ចុះកម្ដៅខ្លួន។ សូមប្រយ័ត្នផងដែរចំពោះកុមារ ថ្នាំអាស្ពីរីន និងថ្នាំដែលមានជាតិអាស្ពីរីន បង្កើនគ្រោះថ្នាក់បង្កវិបត្ដិសរសៃប្រសាទធ្ងន់ធ្ងរ(ជម្ងឺរ៉ាំរ៉ៃ)។ ដូច្នេះ សូមព្យាយាមប្រើប្រាស់ថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល ទើបប្រសើរជាង។
– សូមប្រើថ្នាំបន្ធូរតឹងច្រមុះ ៖ ថ្នាំបាញ់ច្រមុះមានប្រសិទ្ធភាពតែរយៈពេលខ្លីតែប៉ុណ្ណោះ។ ការប្រើប្រាស់យូរលើសពី៦ថ្ងៃ អាចបង្កការរលាក និងរាំងស្ទះភ្នាសមុយកឺច្រមុះទៅវិញទេ ជាលទ្ធផលរលាកច្រមុះដោយថ្នាំ(តឹងច្រមុះរ៉ាំរ៉ៃ)។ ថ្នាំបន្ធូរតឹងច្រមុះនេះ អាចមានសណ្ឋានជាគ្រាប់ ឬជាទឹកស៊ីរ៉ូ។ ក្រៅពីថ្នាំទាំងនេះ លោកអ្នកអាចសាកល្បងវិធីផ្សេងៗទៀតនៅឯផ្ទះ ដូចជាងូតទឹកក្ដៅយូរ ដកដង្ហើមស្រូបយកចំហាយទឹកពុះ ពិសាភេសជ្ជៈក្ដៅៗជាដើម ព្រោះថាសំនើមជួយបន្ធូរផ្លូវដង្ហើមបាន។
– សូមជ្រើសរើសថ្នាំទឹកស៊ីរ៉ូត្រឹមត្រូវ ៖ ថ្នាំស៊ីរ៉ូភាគច្រើនផ្សំឡើងដោយជាតិថ្នាំពីរយ៉ាង ដូចជារំលាយស្លេសនិងបន្ធូរតឹង ច្រមុះ បន្ធូរតឹងច្រមុះនិងប្រឆាំងក្អកជាដើម។ ប្រសិទ្ធភាពរបស់វាជាទូទៅមានកម្រិតកំណត់។ ប្រសើរបំផុត សូមជ្រើសរើសថ្នាំទឹក ស៊ីរ៉ូដែលមានសកម្មភាពព្យាបាលតែមួយមុខ សម្រាប់បំបាត់រោគសញ្ញាដែលរំខានលោកអ្នកជាងគេ មានដូចជាថ្នាំប្រឆាំងក្អកសម្រាប់ ក្អក ថ្នាំបន្ធូរតឹងច្រមុះសម្រាប់ពេលតឹងច្រមុះជាដើម។ បើលោកអ្នកមានការរារែកមិនសូវច្បាស់ សូមសាកសួរយោបល់ ឬប្រឹក្សា ជាមួយគ្រូពេទ្យព្យាបាល ឬឱសថការី។
– សូមសម្រាកកាយឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ៖ ប្រសិនបើអាច សូមលោកអ្នកឈប់សម្រាកពីការងារឱ្យបាន៣ ឬ៤ថ្ងៃ និងទទួល ទានដំណេកផង នោះលោកអ្នកនឹងមានសុខភាពល្អឡើងវិញ ព្រមទាំងអាចបញ្ចៀសបានការឆ្លងទៅអ្នកដទៃ។
– សូមពិសាទឹកឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ៖ ភេសជ្ជៈ ឬវត្ថុរាវដែលទទួលទានអាចជួយពង្រាវសារធាតុបញ្ចេញរបស់ច្រមុះ(ទឹកច្រ មុះ សំបោរ) ប្រយោជន៍ងាយស្រួលក្នុងការជម្រុះក្រមរកករឹងចេញ។ ម្យ៉ាងទៀតវាអាចជួយបង្ការការខ្វះជាតិទឹកក្នុងខ្លួនដែលបណ្ដាល មកពីគ្រុនក្ដៅ។
– សូមបន្ដបរិភោគតិចតួច ៖ ពេលលោកអ្នកមានជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ មិនប្រាកដថាលោកអ្នកនៅឃ្លានអាហារ អាចទទួល ទានបាយបានច្រើននោះទេ។ ទោះបីបែបណាក៏លោកអ្នកត្រូវតែខំទទួលទានចំណីអាហារខ្លះដែរ ដូចជាស៊ុប បបរ ផ្លែកចេកជាដើម ព្រមទាំងចំណីអាហារដែលលោកអ្នកចូលចិត្ដ និងងាយលេបផ្សេងៗទៀត។
– សូមថែរក្សាខ្លួនប្រាណ ៖ ពេលមានជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ មនុស្សហាក់ដូចជាត្រូវការការថ្នាក់ថ្នម និងការថែទាំខ្លួន។ សូម រកថ្នាំបៀមយកមកជញ្ជក់ដើម្បីសម្រាលការឈឺបំពង់ក សន្ធឹងសម្រាករាងកាយដោយកំដៅថ្ម ទឹក ឬខ្នើយ ឈ្លីច្របាច់ខ្លួនប្រាណជា មួយនឹងប្រេងថ្នាំ(ប្រេងលាបឱ្យស្រួលខ្លួន) ត្រាំប្រអប់ជើងក្នុងទឹកក្ដៅ ដេកកល់ក្បាលឱ្យខ្ពស់ប្រយោជន៍ដកដង្ហើមបានល្អ ព្រមទាំងធ្វើ សរសៃ(ម៉ាស្សាខ្លួន)ជាដើម។ ការប្រព្រឹត្ដិទាំងនេះ អាចជួយសម្រាលអាការរោគ និងរួមចំណែកដល់ការឆាប់ជាសះស្បើយនៃជម្ងឺបាន ខ្លះដែរ។
– សូមថែទាំច្រមុះ ៖ ការខំញើសសំបោរខ្លាំងពេក អាចធ្វើឱ្យខូច ឬបំផ្លាញច្រមុះ។ សូមបន្សើមជាតិទឹក ជាពិសេសក្រេប ជាតិទឹក ឬថ្នាំវ៉ាសឺលីន។
– សូមធ្វើឱ្យបន្ទប់ដេកមានសំណើមក្ដៅ ៖ សំណើមកំដៅក្នុងបន្ទប់ដេក ជួយបង្អន់ការក្អក ឈឺបំពង់ក និងការតឹងច្រមុះ។ ការអនុវត្ដបែបនេះមិនត្រូវបានហាមឃាត់ជាផ្លូវការទេ។ ប៉ុន្ដែតោងឱ្យដឹងថាមានការជជែកជំទាស់គ្នាជាច្រើននៅក្នុងវិស័យវេជ្ជសាស្ដ្រ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ ដោយសារថាមិនទាន់មានការស្រាវជ្រាវអះអាងអំពីប្រសិទ្ធភាពរបស់វា។ ការបន្សើមនេះមិនត្រូវឱ្យលើសពី ៤០%ឡើយ។
– សូមខ្ពុរមាត់ជាមួយទឹកអំបិល ៖ សូមដាក់អំបិល៥មីលីលីត្រ(ប្រហែល២ស្លាបព្រាបាយ) លាយជាមួយទឹកក្ដៅកន្លះ លីត្រ។ ការខ្ពុលមាត់ជាមួយនឹងល្បាយអំបិលដែលមានកំហាត់អាស៊ីបាស ប្រហាក់ប្រហែលនឹងសព៌ាង្គកាយនេះ អាចជួយបំបាត់ អាការឈឺបំពង់ក និងជួយលាងជម្រះសំណល់សារធាតុរាវផ្សេងទៀត។ ប៉ុន្ដែមិនត្រូវលេបទឹកអំបិលនេះទេ ព្រោះវាមានជាតិអំបិល ច្រើនណាស់។
– សូមការពារខ្លួនកុំឱ្យឆ្លងទៅអ្នកដទៃ ៖ ដោយសារថាលោកអ្នកដែលមានជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំអាចចម្លងទៅអ្នកដទៃទៀត សូមលោកអ្នកលាងដៃសម្អាតឱ្យបានញឹកញាប់ និងមិនត្រូវទទួលទានទឹក ប្រើកែវរួមជាមួយអ្នកដទៃទេ។ ដូច្នេះត្រូវកុំចូលក្នុងចំណោមមនុស្សកកកុញ និងថើបអ្នកដទៃឱ្យសោះ។ ម្យ៉ាងទៀត លោកអ្នកអាចជ្រើសរើសយកការពាក់ម៉ាសឃ្លុំមុខ និងច្រមុះ។
ពេលណាត្រូវទៅជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ?
– ប្រសិនបើជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំអូសបន្លាយលើសពី៧ថ្ងៃ។ ប្រសិនបើលោកអ្នកជាបុគ្គលប្រឈមគ្រោះថ្នាក់(សុខភាពមិន ល្អ) សូមទៅពិគ្រោះព្យាបាលជាមួយគ្រូពេទ្យ ក្រោយពីឈឺក្នុងរយៈពេល៤៨ម៉ោង
– កាលបើរោគសញ្ញាជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំនេះ រិតតែធ្ងន់ធ្ងរឡើង
– ប្រសិនបើលោកអ្នកមានអារម្មណ៍ថា មានការឈឺចាប់ចុកនៅក្នុងដើមទ្រូង
– ប្រសិនបើកំហាកដែលលោកអ្នកខាកចេញមកមានពណ៌បៃតងខ្ចី។
ការពិនិត្យជម្ងឺ និងវិភាគវេជ្ជសាស្ដ្រ
លោកគ្រូពេទ្យព្យាបាលនឹងចាប់ធ្វើការពិនិត្យសាព៌ាង្គកាយ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យឱ្យដឹងថាតើជាករណីជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំបង្កផល វិបាកឬទេ។ ជួនកាលមានការលំបាកក្នុងការវែកញែករវាងជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ និងគ្រុនផ្ដាសាយធម្មតា(ផ្ដាសាយតូច) តែដោយផ្អែក លើរោគសញ្ញា គ្រូពេទ្យព្យាបាលពិតជាអាចសន្និដ្ឋាន និងវិនិច្ឆ័យបានថាជាជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំបានយ៉ាងរហ័ស។
ពេលពិនិត្យជម្ងឺ គ្រូពេទ្យព្យាបាលជាទូទៅមិនបានរកឃើញរោគសញ្ញាពិសេសណាមួយឡើយ។ ប៉ុន្ដែមានចំណុចសំខាន់ ដែលត្រួតពិនិត្យ ដូចជាត្រូវត្រួតពិនិត្យថាតើមានជម្ងឺរលាកសួត រលាកខួរឆ្អឹងខ្នងដែរទេ។ ជាទូទៅការវិភាគវេជ្ជសាស្ដ្របន្ថែម មិនសូវ មានប្រយោជន៍ឡើយ ជាពិសេសការបូមឈាមពិនិត្យវិភាគ និងការថតឆ្លុះមិនផ្ដល់ព័ត៌មានគន្លឹះដល់ការព្យាបាលឡើយ។
ក្នុងករណីសង្ស័យខ្លាំង គ្រូពេទ្យព្យាបាលអាចត្រួតពិនិត្យវិភាគល្អិតល្អន់ទៅលើកំហាក ប្រយោជន៍វិភាគឱ្យដឹងថាមានមេរោគវីរុសជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំឬអត់។
ការព្យាបាលជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
ជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ ត្រូវព្យាបាលដោយការសម្រាកកាយ ទទួលទានជាតិទឹកឱ្យបានច្រើន និងទទួលទានថ្នាំបញ្ចុះកំដៅ ដូច ជាអាស៊ីតអាសេទីលសាលីស៊ីឡិក ប៉ារ៉ាសេតាម៉ុល អ៊ីប៊ុយប្រូហ្វែន អាសេតាមីណូហ្វែនជាដើម។ ចំពោះកុមារ និងជំទង់ដែលមានជម្ងឺ គ្រុនផ្ដាសាយធំ មិនត្រូវលេបថ្នាំដែលមានជាតិអាស្ពីរីនឡើយ ព្រោះជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ និងអាស្ពីរីនអាចបង្កវិបត្ដិធ្ងន់ធ្ងរដល់ខួរក្បាល និងថ្លើម។ ប្រការសំខាន់មុននឹងប្រើប្រាស់ថ្នាំបញ្ចុះកំដៅ ត្រូវពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យព្យាបាល វេជ្ជបណ្ឌិត ឬឱសថការីជាមុនសិន។
ការព្យាបាលដោយថ្នាំអង់ទីប៊ីយ៉ូទិក(ថ្នាំផ្សះ) មិនត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់ព្យាបាលជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំទេ។ ព្រោះគ្រុនផ្ដាសាយធំ ជាជម្ងឺបង្កដោយវីរុស ថ្នាំអង់ទីប៊ីយ៉ូទិកមិនមានឥទ្ធិពល ឬប្រសិទ្ធភាពទៅលើវីរុសនោះទេ។ ក្នុងករណីគ្មានផលវិបាក គ្រូពេទ្យ ព្យាបាលត្រូវរង់ចាំមើលស្ថានភាពវិវត្ដន៍របស់ជម្ងឺ។ ករណីភាគច្រើន សព៌ាង្គកាយមនុស្សអាចប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជម្ងឺបង្កដោយមេរោគ បាន។ ប្រសិនបើជាករណីចាំបាច់ ការព្យាបាលដោយថ្នាំប្រឆាំងវីរុស ជាពិសេសថ្នាំប្រឆាំងនឹងវីរុសជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំដែលបង្កដោយ វីរុសអាំងផ្លុយអង់ស្សា ត្រូវតែធ្វើឡើង។
ដើម្បីមានប្រសិទ្ធភាព ដរាបណាការព្យាបាលឆាប់ធ្វើឡើង ជាពិសេស៤៨ម៉ោងក្រោយចេញរោគសញ្ញា។ ប្រសិនបើផល វិបាកផ្សេងៗបានកើតមានឡើង ដូចជារលាកទងសួត រលាកសួត រលាកច្រមុះ រលាកត្រចៀកជាដើម គ្រូពេទ្យព្យាបាលត្រូវឱ្យថ្នាំអង់ទីប៊ីយ៉ូទិកបន្ថែម ព្រោះថាពួកមេរោគបាក់តេរីជាអ្នកបង្កផលវិបាកទាំងនេះ។
វិធីបង្ការជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ
មានតែអង្គបដិបក្ខប្រាណ(អង់ទីគ័រ)ប្រឆាំងគ្រុនផ្ដាសាយធំតែមួយមុខគត់ ដែលអាចបង្ការជម្ងឺនេះបាន។ វិធីមានអង់ទីគ័រ ដរាបណាបុគ្គលនេះធ្លាប់កើតជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំនេះរួចហើយ ឬដោយការចាក់ថ្នាំបង្ការ(វ៉ាក់សាំង)តែប៉ុណ្ណោះ។ ការចាក់ថ្នាំបង្ការនេះ ត្រូវធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ នៅលើមនុស្សពេញវ័យមានសុខភាពល្អ ថ្នាំបង្ការនេះអាចមានប្រសិទ្ធភាពបាន៨០%។ ហើយបុគ្គល ដែលប្រឈមនឹងការឆ្លងជម្ងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំ ត្រូវតែចាក់ថ្នាំបង្ការ។
ដោយ វេជ្ជ. លី ចេងហ៊ុយ
ប្រភព ៖ ទស្សនាវដ្តី សុខភាពយើង លេខ០០៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៦
Leave a Reply